Na een 2 miljoen euro kostende verbouwing, is de nieuwe Oude Kerk een gebouw voor heel Meppel. 'Hypermodern kerkelijk centrum in een historische jas'
Oude Kerk wordt verbouwd tot nieuw kerkelijk centrum van Meppel Foto: Martijn Bijzitter
Het kost een paar centen, maar dan heb je ook wat. De Oude Kerk uit 1897 en gebouw Trias aan de Groenmarkt zijn versmolten tot een gloednieuw complex voor geloof en samenleving in hartje Meppel, dat ook nog eens veel duurzamer en groener is geworden. Op de gevel staat binnenkort: De Samenstroom, de toevoeging die de Protestantse Gemeente Meppel vanaf 1 januari heeft.
Geloof spreekt voor zich, want het godshuis is de enige kerk van de Protestantse Gemeente (PGM) Meppel De Samenstroom - de Mariakerk wordt afgestoten, net als huurkerk Het Erf - maar het moet ook een gebouw worden voor en door Meppel. „Ons streven is dat het complex elke dag van de week open is. Vrijwilligers zijn aanwezig om gasten te ontvangen die even rond willen kijken of een kaarsje willen branden in het stiltecentrum”, zegt de voorzitter van de kerkenraad Leo Tadema (75). „Het gebouw kan ook gebruikt worden, voor uitvoeringen, congressen en ga zomaar door. In overleg is veel mogelijk. We willen de deuren elke dag openen voor alle Meppelers. Het is gek dat een kerk in het hart van de stad meestal gesloten is. Dat moet echt anders.”
Kostenpost
De Oude Kerk wordt hét godshuis voor de PGM, die sinds 1 januari de toevoeging De Samenstroom heeft gekregen. In 2005 fuseerden gereformeerd en hervormd Meppel tot de PGM. Er waren dus ook twee kerken, de Oude Kerk en de middeleeuwse Mariakerk, op een steenworp afstand van elkaar. Vijf jaar geleden begon het veelbesproken keuzeproces welk gebouw uiteindelijk de voorkeur zou krijgen. Twee bedehuizen waar de gemeente beurtelings kerkte, is er een te veel. Alleen het onderhoud is al een enorme kostenpost. „Vanuit praktische overwegingen en de ruimte om ruimtes te creëren kozen we in 2019 voor de Oude Kerk”, vertelt Tadema.
Een enorme verbouwing startte medio vorig jaar. Die had al klaar moeten zijn, maar corona zorgde voor vertraging. Kerk en gebouw Trias zijn vanaf april een hypermodern kerkelijk centrum in een deels oude jas voor de kerkelijke gemeente met een kleine 2500 zielen. Dat waren er in 2008 nog 4800. Dat is precies de reden voor deze operatie. Minder leden betekent minder financiën. Wat ooit Trias was, is nu een gebouw met de hoofdingang voor de kerk, diverse zalen, een keuken, een grote garderobe, toiletten en een gemeenschapsruimte met een bar.
Het oude Trias komt uit in de kerkzaal, die is aangepast aan de eisen van deze tijd. Het hele gebouw kreeg een nieuw dak. Er kwam een nieuwe vloer, met voerverwarming, nieuw glas in de gevels en de banken zijn verdwenen. Die maken plaats voor 275 stoelen. „Daar moesten we nog flink over stoeien. Het gebouw is een provinciaal monument. Aan de verschijningsvorm, binnen en buiten, mocht niet veel veranderen. De banken moesten blijven, maar dan zouden we niet flexibel zijn. We kregen het toch voor elkaar. Een tweede ingang naar de kerk mocht niet”, zegt kerkrentmeester Bé Hagedoorn (67) die de bouw begeleidt. „We zijn toch tevreden. Hier kunnen we tientallen jaren mee vooruit.”
Hypermodern
De preekstoel is verdwenen en heeft plaatsgemaakt voor een laag podium waar het liturgisch meubilair op komt te staan, met alle apparatuur voor concerten. De geluidsinstallatie is van een professioneel niveau. Net als de gehele techniek. Overal in het complex is via camera’s verbinding met de kerkzaal, zodat groepen die tijdens de dienst elders zitten, direct contact hebben met de predikant. Achter het podium verrijst een witte muur waar van alles op geprojecteerd kan worden. Daar weer achter wordt een stiltecentrum ingericht, waar bezoekers elke dag van de week een kaarsje kunnen branden en even in gedachten kunnen verzinken. Een oud glas-in-loodraam uit het Meppeler ziekenhuis komt daar binnenkort te hangen.
Het orgel wordt deze week weer terugplaatst na een grondige restauratie door een orgelbedrijf in Nieuw -Vennep. Het instrument werd in 1937 gebouwd door de firma Walcker en is helemaal onder handen genomen. De organist zit straks niet meer hoog boven het kerkvolk, maar voorin de kerk, tussen de gelovigen. Moderne techniek maakt dit mogelijk. „Dit is een hypermodern kerkelijk centrum waar we als gemeente een nieuwe start kunnen maken. Daar zijn we trots op en dankbaar voor.”
Als je niet slingert, staat de klok stil
Meppel is al een tijdje niet meer bij de tijd, want sinds de start van de verbouwing staat de klok in de toren van de Oude Kerk in Meppel stil op één minuut voor halftien. De reden is simpel: door de werkzaamheden kan de beheerster niet meer het uurwerk opwinden. Dat moet één keer in de week gebeuren. Verzuim je, dan staken de wijzers.
In de meeste kerktorens zit een automatisch uurwerk. Een computer regelt het bewegen der wijzers. Zo niet in de Oude Kerk. Daar moet eens per week het uurwerk opgewonden worden. Iemand moet met een slinger twee contragewichten omhoog hijsen, waardoor de slinger heen en weer gaat.
De kerkelijke gemeente is vooralsnog niet van plan het oeroude stuk techniek te vervangen door een computer. PGM De Samenstroom is wel op zoek naar vrijwilligers die af en toe een kruipdoor-sluipdoortocht door de kerk willen maken om het uurwerk te bereiken om er een slinger aan te geven.
In april, als nieuw kerkelijk centrum De Samenstroom in gebruik is, reizen de wijzers weer in de rondte om Meppelers op het verstrijken van de tijd te wijzen.
Mariakerk na 600 jaar aan geloof onttrokken
De Protestantse Gemeente Meppel, de Samenstroom neemt afscheid van de Mariakerk. Een gerenommeerd onderzoeksbureau doet in opdracht van de PGM en Stichting Mariakerk Meppel onderzoek naar de mogelijkheden voor het kolossale rijksmonument.
„Mocht dit onderzoek leiden tot een goede oplossing voor het gebouw en de stad Meppel dan wil de kerk het pand overdragen aan de stichting die vervolgens verantwoordelijk wordt. Het is nog niet bekend hoeveel geld hiermee gemoeid is; dat hangt af van de mogelijkheden”, zegt Berend Bossen, voorzitter van het college van kerkrentmeesters. Speculeren over wat wel en niet zou kunnen, wil Bossen niet. „Laten we het rapport afwachten.”
De parel van Meppel, waarvan het oudste deel stamt uit 1432 wordt onttrokken aan het geloof, voor het eerst in 600 jaar. Eerst katholiek, na de Reformatie Protestant, de schoonheid van toen is er nog altijd. De reden voor het afstoten van het rijksmonument is duidelijk: de krimpende gemeente kan zich geen twee kerken veroorloven. Alleen al het onderhoud is een flinke kostenpost.
De monumentale pracht blijft, maar de louter kerkelijke functie gaat dus verloren. Zolang het pand nog van de PGM is, kan het gehuurd worden voor allerhande activiteiten, zoals concerten, rouw- en trouwdiensten of exposities.
